यो सामग्री नागरिक सप्ताहन्तका सम्पादक सुदिप श्रेष्ठले लेखेका हुन्। सिधै हेर्न नागरिक ब्लगमा छ
कोही सुँक्क-सुँक्क रोएको आवाजले म ब्युँझन्छु।
युरोलाइन्सको डबलडेकर बस आफ्नै रफ्तारमा मलाई लन्डनबाट पेरिस लैजाँदैछ। सिसाबाट बाहिर हेर्छु, रात चकमन्न छ। मात्र तीन आवाज एकनासले कानमा ठोक्किइरहेछन्- हुइँकिँदो बसमा पेट्रोल डकारिरहेको इन्जिन, मेरो आफ्नै मुटुको ढुकढुकी, अनि उही सुँक्क-सुँक्क।
पल्लो लहरको सात नम्बर सिटमा बसेकी छन् उनी। आवाज पछ्याउँदै सिटहरूका कापबाट जासुसी गर्दा मेरो नजर परिहाल्यो। दुवै खुट्टा उचालेर हातले भर दिँदै घुँडाको बीचमा मुन्टो घुसारेकी। पूरै जीउ सिसातिर ढेपेकी। लामो खैरो अस्तव्यस्त कपाल यताउति फिँजारिएको। एकोहोरो सुँक्सुकाइले जीउमा घरिघरि कम्पन छुट्ने।
एक्ली युवती, निद्रा चोर्ने कुन सपना टुटेर हो मध्यरातमा छट्पटाइरहेकी छन्, तर अरू सबै निद्रामै …।
***
२००८ सेप्टेम्बर २०- मेरो ३१ औं जन्मदिन। यही दिन मैले काठमाडौं छाडेको थिएँ आँखाभरि युरोपको सपना लिएर।
तीन सय वर्षअघि केही धनाढ्य अंग्रेज युवा कला, संस्कृति र पश्चिमी सभ्यता खोज्दै फ्रान्स र इटालीको भ्रमणमा निस्केका थिए रे, कहीँ पढेको थिएँ। आफ्नो सम्भ्रान्तीय पहुँच, असीमित बजेट र घुम्नलाई छुट्टयाएको महिनौं (वा वर्षौं) समय थियो उनीहरूसँग। त्यो यात्रालाई ग्रायन्ड टुर नाम दिइएको छ।
म रोयटर्स (अन्तर्राष्ट्रिय समाचार संस्था) ले दिने पत्रकारिता तालिमको बहानामा युरोप छिरेको थिएँ। पाँचदिने तालिम सकेर आधुनिक युरोप हेर्ने र पुरानो सभ्यताका अवशेष खोज्ने योजना थियो, पूरा २५ दिनसम्म। ती अंग्रेज युवाहरूसँग पैसा र पहुँचको कमी थिएन। मसँग भने दिनको ५० पाउन्डभन्दा कम बजेट थियो। केही साथी, साथीका साथी र साथीका आफन्तहरूका इमेल र टेलिफोन नम्बर थिए। तैपनि यो यात्रा कुनै ग्रायन्ड टुरभन्दा कम थिएन।
संसारमा सबै पेरिसियनजस्तो किनमेल गर्न चाहन्छन्, रोमनसरी खान चाहन्छन् र बर्लिनियरजस्तो पार्टी गर्न चाहन्छन्। मैले यी कुनै शैली अपनाउन सकिन। हरेक चिजको भाउ सुनेपछि शुद्ध नेपाली शैलीमा मनमनै १ सय ३५ ले गुणा गरिन्थ्यो। योगफल दिमागमा आएपछि मनको चाहनामात्र के, पेटको भोक पनि त्यसै मर्थ्यो।
अंग्रेजीमा एउटा भनाइ छ, अ पेनी यु सेभ्ड, अ पेनी यु अर्न्ड। एक पेनी (त्यहाँको पैसा) बचाउनु एक पेनी कमाउनुजस्तै हो। पैसा बचाउन म प्रायः दिनभरि घुम्थेँ र रात्रिबस समातेर नयाँ गन्तव्यतिर बढ्थेँ। यसले होटलको खर्च बच्थ्यो।
ती धनाढ्य अंग्रेज युवाहरूलाई मेरो यो यात्रा कल्पनाजस्तो लाग्नसक्छ, जसरी मलाई उनीहरू’bout पढ्दा सपनाजस्तो लागेको थियो।
***
उनको सुँकसुँकले मेरो निद्रा बिथोलिसक्यो।
म चल्मलाउँछु, आफ्नै सिटमा। जुरुक्क उठेर उनको अस्तव्यस्त कपाल सुम्सुम्याउँदै उनलाई सपनाभित्र छिराइदिन मन लाग्छ। आफू पनि पेरिसको सपनामा छिर्न मन लाग्छ। तर उठ्ने साहस हुँदैन। न एकचित्त भएरै बस्नसक्छु।
आज १८ दिन भयो युरोप छिरेको। इङ्ल्यान्ड, स्कटल्यान्ड र वेल्स घुमिसकेँ। यात्रामा धेरै अनुहार भेटिए, धेरैसँग चिनापर्ची भए। तर रोइरहेकी युवती भेटेको थिइनँ।
फेरि सिटको कापबाट चियाउँछु। उनको बसाइ बदलिएको छ तर रुवाइ उस्तै छ। दुवै खुट्टा भुइँमा झारिसकिछन्। साठी डिग्रीको कोणमा ढल्किएर सिसामा लपक्क टाँसिएकी छन्। अस्तव्यस्त कपाल स्याहारिएको रहेछ। बसभित्रको मधुरो प्रकाशमा उनको धुमिल अनुहार देख्दैछु म। गलाको सिल्भर रङको मसिनो चेन घरिघरि हातले घुमाइरहेकी छन्। लौ, फेरि के भयो कुन्नि हत्तपत्त कालो सिसातिर मुन्टो बटारेर दुवै हातले अनुहार ढाक्दै रुन थाल्छिन्। ओहो, कस्तो दृश्य?
म झ्यालबाट बाहिर नियाल्छु। मल्याकमुलुक बत्तीको उज्यालो देखिन थालेको छ। अलि अगाडि केही गाडी लाम लागेका छन्। कुनै स्टेसन आइपुगेछ क्यारे?
‘हामी डोभर आइपुग्यौं। तपाईंहरू अध्यागमन जाँचका लागि बाहिर निस्कनुस्,’ बसभित्र अनाउन्समेन्ट हुन्छ।
म आफ्नो पासपोर्ट निकाल्छु। उनी पनि झोला खोतल्दैछिन्। म उनलाई पछ्याउन चाहन्छु। त्यसैले त्यत्तिकै अलमल गरिरहेको छु।
***
म लन्डन पुगेको दिन केही बैंकहरू टाट उल्टिएको घटना मुख्य समाचार बनेको थियो। बैंकहरूले धमाधम घरजग्गामा लगानी गरेका थिए। ऋण लिन चाहनेले ठेगाना देखाए पुग्थ्यो।
‘एउटा सीमा नाघेपछि बजारले धान्न सक्दैन। रियलस्टेट बिजनेस (घरजग्गा व्यवसाय) क्र्यास भएको छ,’ बिबिसीका वित्तीय विश्लेषक टेलिभिजनको प्रत्यक्ष प्रसारणमा भनिरहेका थिए, ‘बैंकसँग ऋण लिएकाहरूले किस्ता तिर्न छाडेका छन्। कति त घरै छाडेर भागिसके।’
आकाशमा हल्का कालो बादल मडारिन थाल्यो। पानी छिट्याउन सुरु भइसक्यो। एयरपोर्टबाट होटल आइपुग्दासम्म टन्टलापुर घाम लागिरहेको थियो। एकैछिनमा चिसो बढ्यो।
‘वेलकम टु लन्डन,’ स्कटल्यान्डको एभरडिन बस्ने साथी प्रजय शुक्लले टेलिफोनबाटै मेरो स्वागत गरे।
‘बाक्लो लुगा ल्याएको छस् हैन,’ उनी मेरो भ्रमणको तयारीतर्फ चासो देखाउँदै थिए, ‘यहाँको मौसम र केटीको कुनै भर हुँदैन।’
म ज्याकेटको फस्नर कस्दै मौसमको मज्जा लिन होटलको रुमबाट तल झरेँ। लन्डनको वित्तीय क्षेत्रलाई घेर्न थालेको संकटको खबरले रिसेप्सनलाई पनि छोडेको थिएन।
बाहिर पानीको छिटा थामिइसकेको थियो। केटी त थाहा छैन, मौसमचाहिँ हो रहेछ।
***
हामी अध्यागमन जाँचको लाममा छौं। म उनको ठ्याक्कै पछाडि छु। म बसैदेखि पछ्याइरहेको छु भन्ने उनलाई थाहा नहोला।
अग्ली रहिछे, झण्डै ५ फिट ९/१० इन्च। करिब-करिब मेरै हाइटको। सुलुत्त परेको लामो खुट्टामा ट्याप्पै टाँसिएको कालो जिन्स। ढाडको आधाआधीसम्म झरेको मग्मगाउँदो रेसमी कपाल। म उनको एकदमै नजिक छु। उनको बासनाले मलाई काउकुती लगाइरहेको छ। कुन पर्फ्युम होला कुन्नि?
‘एक्सक्युज मी सर … हेलो … एक्सक्युज मी।’
म झस्कन्छु। अध्यागमन कर्मचारी मेरो पासपोर्ट माग्दैछन्। कस्तो हुस्सु! हातमा बोकिरहेको पासपोर्ट थमाउँदै ढोकातिर हेर्छु। उनी आफ्नो रेसमी कपाल लहराउँदै बाहिर निस्किरहेकी छन्। पाइलाको चाल छिटो छ। आँसुको भेल फेरि फुट्नै आँट्यो कि।
‘बोन भोयज सर,’ अध्यागमन कर्मचारी पासपोर्ट फिर्ता गर्दै मलाई फ्रेन्च भाषामा शुभयात्रा भन्छन्।
‘थ्यांक यु,’ म ढोकातिर हुत्तिन्छु। मेरो पासपार्टमा फ्रेन्च अध्यागमनको ‘अराइभ्ड’ छाप लागिसक्यो।
उनी बसभित्र छिरिसकी होलिन्। म दायाँबायाँ नहेरी लम्किरहेको छु। बसमा छिर्नै आँट्दा एउटा छाया देखिएजस्तो हुन्छ। म अडिन्छु। अलिपर कुर्सीमा एक युवती चुरोट तानेर बसिरहेकी छे। उनै युवती। म एकछिन हेरिरहन्छु। उनी सास फेर्ने म्यादधरी नराखी फुइँफुइँ धुवाँ उडाइरहेकी छन्। बस गुडिहाल्ने हतारले पो हो कि?
‘हाई,’ परदेशमा एक अपरिचित युवतीको अगाडि गएर हात बढाउने साहस कसरी आयो आफैंलाई थाहा छैन। सास घाँटीसम्म अड्किएको छ।
‘हाई,’ उनी आफ्नो नरम हात मतिर बढाउँछिन्। मेरो सास खुल्छ।
‘क्यान यु सेयर अ सिगरेट विथ मी, आइ फर्गट टु क्यारी,’ म कुरा थाल्ने बहानामा उनीसँग चुरोट माग्छु।
‘स्योर।’
एउटै कुर्सीमा बसेर चुरोट पिउँदा मेरो कुइनोले छुस्सछुस्स उनको कुइनो छोइरहेको छ।
***
२६ सेप्टेम्बर, शुक्रबारको दिन लन्डनको तालिम सकियो। एउटा व्यवस्थित बसाइ र व्यवस्थित घुमाइ पनि सकियो। बेलुकीकै टिकट काटेको थिएँ एभरडिन जान, प्रजयकहाँ। आफ्नो झुम्लातुम्ला सप्पै बोकेर कहाँ सास्ती खाइरहनु। लन्डनको किङ्सबरीमा एकजना साथीका दाजु थिए। उनको टेलिफोन नम्बर काठमाडौंबाटै लिएर आएको थिएँ। केही चाहिने लुगाफाटोमात्र बोकेर बाँकी सामान उनैकहाँ छोड्ने विचार आयो।
त्यतिञ्जेल म लन्डनको अन्डरग्राउन्ड ट्रेन र ठाउँ-ठेगानसँग निकै अभ्यस्त भइसकेको थिएँ। हाम्रो ट्रेनिङ भइरहेको थियो केनरी वार्फमा। लन्डनको अफिसियल एरिया। बालुवाजस्तै फुस्कँदो समयलाई हत्केलामा छोप्न हतारिएका ‘एक्जिक्युटिभ’हरू बग्रेल्ती भेटिने ठाउँ।
बिहान केनरी वार्फमा अडिने ट्रेनबाट जो निस्कन्छन्, उनीहरूका काँधमा गह्रौं ल्यापटप ब्याग, काखीमुनि फाइनान्सियल टाइम्सको मुठो र अनुहारभरि व्यस्तताको रेखा भरिएको हुन्छ। कोही ट्रेनमा उभिई-उभिई दिउसो मिटिङको तयारी गरिरहेका हुन्छन्। कोही मोबाइलमा मिटिङको समय मिलाइरहेका। ब्ल्याकबेरी मोबाइलमा।
बेलुकी यहाँबाट छुट्ने ट्रेनमा जो छिर्छन्, उनीहरूका काँध र शिर थकानले यस्तरी लत्रिएको हुन्छ, मानौं दिउसोको कुनै मिटिङमा घाँटी बिर्सिएर आए। धेरै थकानले ट्रेनमै उँघिरहेका हुन्छन्। कसैलाई चाहिँ फर्कंदा पनि फुर्सत हुन्न। ब्ल्याकबेरीमा हराएको हरायै।
म ‘जुबली लाइन’ ट्रेन समातेर किङ्सबरी जाँदै थिएँ, सामान छोड्न। जमिनको सतहभन्दा चार तल्लामुनि झर्नुपर्छ यो ट्रेन चढ्न। पूर्वमा स्ट्याडफोर्ड र उत्तर-पश्चिममा स्ट्यानमोरसम्म तन्किएको छ जुबली लाइन। लन्डनका हेर्नलायक वा नहेरी नहुने सबैजसो ठाउँ यही बीचमा छन्। बहुचर्चित पुल हेर्ने भए लन्डनब्रिज झर्नुस्। संसद भवन र क्लक टावर जाने भए वेस्टमिन्स्टर। बकिंघम प्यालेस घुम्ने? ग्रिनपार्क झरेर एकछिन पैदल हिँड्नस्। र, संसारभरका सेलिब्रिटीहरूको मैन-मूर्ति हेर्न म्याडम टुसाडको संग्रहालय छिर्ने भए बेकर स्ट्रिट ओर्लनुस्। तपाई वेस्टमिन्स्टर झरेर थेम्स नदीको किनारैकिनार पैदल हिँड्न सक्नुहुन्छ। लन्डनब्रिज हुँदै केनरी वार्फसम्मै पुगिन्छ। जमिनभन्दा चार तल्लामुनि जुबली लाइन, माथिमाथि तपाईं।
म त्यही जुबली लाइनमा थिएँ। मेरो आधा ध्यान सामानमा थियो, आधा छेवै उभिएकी तरुनीमा, जो आइपडको टुसो कानमा ठुसेर एकोहोरो जीउ हल्लाइरहेकी थिई। जीउबाट पर्फ्युम र रक्सीको कक्टेल गन्ध आइरहेको थियो। मीठो हो कि नमीठो छुट्टयाउनै गाह्रो। कुनै पार्टीबाट फर्किएकी होली।
अंग्रेजहरू साताभरि कमाउँछन्, सप्ताहन्तमा उडाउँछन्।
***
‘तिमी रोइरहेकी थियौ?’
यो बोलचाल सुरु गर्ने सही प्रश्न होइन। तर के गर्नु, मुखबाट फुत्किहाल्यो।
उनी जवाफमा अर्को चुरोट सल्काउँछिन्। धन्न जुरुक्क उठेर गइनन्। कुइनो छुवाउने क्रम पनि रोकिनन्।
‘म फ्रान्स जान लागेको। लन्डनमा रोयटर्स ट्रेनिङमा आएको थिएँ।’
अघिल्लो गल्ती सच्याउँदै म आफ्नो परिचयबाट कुरा थाल्छु।
‘तिमी पत्रकार हौ?,’ उनको पहिलो वाक्य। स्वर सुनेरै म लठ्ठ परेँ।
‘हो नेपालदेखि आएको।’
‘नेपाल?’
‘सुनेकी छैनौ?’
‘गौतम बुद्ध …’ म हतारिएर आफ्नो देश चिनाउन खोज्छु।
उनी मलाई बीचैमा रोक्दै भन्छिन्, ‘यस् यस्, माओइस्ट रेभोलुसन।’
मैले कुनै प्रतिक्रिया जनाउन नपाउँदै उनी अर्को प्रश्न सोध्छिन्, ‘अहिले कस्तो छ तिम्रो देशमा?’
‘मेरो देशलाई त ठिक छ, के तिमी ठिक छौ?’
‘मलाई के भएको छ र?’
‘अघि बसमा रोइरहेकी थियौ।’
‘होइन।’
उनी कुरा लुकाउँछिन्। भन्न जरुरी पनि छैन। एकछिन दुवै चुप।
‘कसरी थाहा पायौ?’
उनको यो प्रश्नले म छक्क पर्छु। मेरो चासोमाथि चासो दिन थालेकोमा खुसी लाग्छ।
‘तिम्रो सुँकसुँक सुनेर हेरेको थिएँ।’
‘किन हेरेको त?’
‘हो त नि है, यहाँ त कसैले कसैलाई हेर्दैनन्।’
‘हो।’
‘मलाई त्यस्तो मन पर्दैन।’
‘कस्तो?’
‘अरूलाई वास्ता नगर्ने।’
‘किन गर्नुपर्यो त?’
‘किन नगर्ने त?’
‘के मतलब?’
‘मान्छे हुँ, एकै ठाउँ जाँदैछौं, एउटै बसमा छौं, मतलब हुन्न?’
‘अरूलाई त भएन।’
‘म अरू होइन।’
‘को त?’
‘साथी भन्न सक्छौ।’
‘कत्ति कुरा जानेको। पत्रकार न पर्यौ।’
‘मेरो नाउँ पनि छ,’ म आफ्नो नाउँ बताउँछु। उनी गाह्रो मान्दै उच्चारण गर्छिन्।
‘अनि तिम्रो?’
‘बोनिता।’
***
पढ्नेक्रम जारी राख्नुहोस्